八面体の結晶場
そういや日曜に手計算*1の前にMathematicaで計算していたので貼っておこう.
Mathematicaでは,例えばSeries[f[x,y,z],{x,0,6},{y,0,6},{z,0,6}]
でfを各文字につき0を中心にして6次まで級数展開できる.しかしこれではx^6 y^6 z^6
とかの項が含まれてしまう.私はそのような項を除くために,結果に対しまずNormal
で使わないビッグOを捨ててからExpand
で積の和の形に直し,次いで % /. -> {x->k x, y->k y, z->k z}
と置換を行い各変数に共通のダミー因数k
を導入した.切る項をk
の次数により統一的に判断できる.高次項を切る置換が % /. k^i_ /; i>6 -> 0
である.k^i_
のi
にアンダーバーがついてることに注意.なお途中のAssuming[a>0,Simplify[%] ]
は邪魔なSqrt[a^2]
をa
に直すためにやってる.
- http://reference.wolfram.com/mathematica/ref/Series.html
- http://reference.wolfram.com/mathematica/ref/Assuming.html
- http://reference.wolfram.com/mathematica/ref/Condition.html
Welcome to Darwin! ux101$ ssh sx102 tt076524@sx102's password: Last login: Fri Feb 8 01:06:44 2008 from ux101.ecc.u-tok tt076524@sx102$ math Mathematica 5.0 for Sun Solaris (UltraSPARC) Copyright 1988-2003 Wolfram Research, Inc. -- Terminal graphics initialized -- In[1]:= Series[((a-x)^2+y^2+z^2)^(-1/2)+((-a-x)^2+y^2+z^2)^(-1/2),{x,0,6},{y,0,6},{z,0,6}] 2 2 2 2 4 2 6 2 Sqrt[a ] Sqrt[a ] z 3 Sqrt[a ] z 5 Sqrt[a ] z 7 Out[1]= ((---------- - ----------- + ------------- - ------------- + O[z] ) + 2 4 6 8 a a 4 a 8 a 2 2 2 2 4 2 6 Sqrt[a ] 3 Sqrt[a ] z 15 Sqrt[a ] z 35 Sqrt[a ] z > (-(--------) + ------------- - -------------- + -------------- + 4 6 8 10 a 2 a 8 a 16 a 2 2 2 2 4 7 2 3 Sqrt[a ] 15 Sqrt[a ] z 105 Sqrt[a ] z > O[z] ) y + (---------- - -------------- + --------------- - 6 8 10 4 a 8 a 32 a 2 6 315 Sqrt[a ] z 7 4 > --------------- + O[z] ) y + 12 64 a 2 2 2 2 4 2 6 -5 Sqrt[a ] 35 Sqrt[a ] z 315 Sqrt[a ] z 1155 Sqrt[a ] z > (----------- + -------------- - --------------- + ---------------- + 8 10 12 14 8 a 16 a 64 a 128 a 2 2 2 7 6 7 2 Sqrt[a ] 6 Sqrt[a ] z > O[z] ) y + O[y] ) + ((---------- - ------------- + 4 6 a a 2 4 2 6 45 Sqrt[a ] z 35 Sqrt[a ] z 7 > -------------- - -------------- + O[z] ) + 8 10 4 a 2 a 2 2 2 2 4 2 6 -6 Sqrt[a ] 45 Sqrt[a ] z 105 Sqrt[a ] z 1575 Sqrt[a ] z > (----------- + -------------- - --------------- + ---------------- + 6 8 10 12 a 2 a 2 a 16 a 2 2 2 2 4 7 2 45 Sqrt[a ] 105 Sqrt[a ] z 4725 Sqrt[a ] z > O[z] ) y + (----------- - --------------- + ---------------- - 8 10 12 4 a 2 a 32 a 2 6 10395 Sqrt[a ] z 7 4 > ----------------- + O[z] ) y + 14 32 a 2 2 2 2 4 -35 Sqrt[a ] 1575 Sqrt[a ] z 10395 Sqrt[a ] z > (------------ + ---------------- - ----------------- + 10 12 14 2 a 16 a 32 a 2 6 105105 Sqrt[a ] z 7 6 7 2 7 3 > ------------------ + O[z] ) y + O[y] ) x + O[y] x + 16 128 a 2 2 2 2 4 2 6 2 Sqrt[a ] 15 Sqrt[a ] z 105 Sqrt[a ] z 525 Sqrt[a ] z > ((---------- - -------------- + --------------- - --------------- + 6 8 10 12 a a 2 a 4 a 2 2 2 2 4 7 -15 Sqrt[a ] 105 Sqrt[a ] z 1575 Sqrt[a ] z > O[z] ) + (------------ + --------------- - ---------------- + 8 10 12 a a 4 a 2 6 17325 Sqrt[a ] z 7 2 > ----------------- + O[z] ) y + 14 16 a 2 2 2 2 4 105 Sqrt[a ] 1575 Sqrt[a ] z 51975 Sqrt[a ] z > (------------ - ---------------- + ----------------- - 10 12 14 2 a 4 a 32 a 2 6 315315 Sqrt[a ] z 7 4 > ------------------ + O[z] ) y + 16 64 a 2 2 2 2 4 -525 Sqrt[a ] 17325 Sqrt[a ] z 315315 Sqrt[a ] z > (------------- + ----------------- - ------------------ + 12 14 16 4 a 16 a 64 a 2 6 525525 Sqrt[a ] z 7 6 7 4 7 5 > ------------------ + O[z] ) y + O[y] ) x + O[y] x + 18 32 a 2 2 2 2 4 2 6 2 Sqrt[a ] 28 Sqrt[a ] z 315 Sqrt[a ] z 1155 Sqrt[a ] z > ((---------- - -------------- + --------------- - ---------------- + 8 10 12 14 a a 2 a 2 a 2 2 2 2 4 7 -28 Sqrt[a ] 315 Sqrt[a ] z 3465 Sqrt[a ] z > O[z] ) + (------------ + --------------- - ---------------- + 10 12 14 a a 2 a 2 6 105105 Sqrt[a ] z 7 2 > ------------------ + O[z] ) y + 16 16 a 2 2 2 2 4 315 Sqrt[a ] 3465 Sqrt[a ] z 315315 Sqrt[a ] z > (------------ - ---------------- + ------------------ - 12 14 16 2 a 2 a 32 a 2 6 315315 Sqrt[a ] z 7 4 > ------------------ + O[z] ) y + 18 8 a 2 2 2 2 4 -1155 Sqrt[a ] 105105 Sqrt[a ] z 315315 Sqrt[a ] z > (-------------- + ------------------ - ------------------ + 14 16 18 2 a 16 a 8 a 2 6 5360355 Sqrt[a ] z 7 6 7 6 7 > ------------------- + O[z] ) y + O[y] ) x + O[x] 20 32 a In[2]:= % // Normal 2 2 2 2 4 2 6 2 Sqrt[a ] 2 Sqrt[a ] x 2 Sqrt[a ] x 2 Sqrt[a ] x Out[2]= ---------- + ------------- + ------------- + ------------- + 2 4 6 8 a a a a 2 2 2 2 4 2 6 Sqrt[a ] 6 Sqrt[a ] x 15 Sqrt[a ] x 28 Sqrt[a ] x 2 > (-(--------) - ------------- - -------------- - --------------) y + 4 6 8 10 a a a a 2 2 2 2 4 2 6 3 Sqrt[a ] 45 Sqrt[a ] x 105 Sqrt[a ] x 315 Sqrt[a ] x 4 > (---------- + -------------- + --------------- + ---------------) y + 6 8 10 12 4 a 4 a 2 a 2 a 2 2 2 2 4 2 6 -5 Sqrt[a ] 35 Sqrt[a ] x 525 Sqrt[a ] x 1155 Sqrt[a ] x 6 > (----------- - -------------- - --------------- - ----------------) y + 8 10 12 14 8 a 2 a 4 a 2 a 2 2 2 2 4 2 6 Sqrt[a ] 6 Sqrt[a ] x 15 Sqrt[a ] x 28 Sqrt[a ] x > (-(--------) - ------------- - -------------- - -------------- + 4 6 8 10 a a a a 2 2 2 2 4 2 6 3 Sqrt[a ] 45 Sqrt[a ] x 105 Sqrt[a ] x 315 Sqrt[a ] x > (---------- + -------------- + --------------- + ---------------) 6 8 10 12 2 a 2 a a a 2 2 2 2 4 2 -15 Sqrt[a ] 105 Sqrt[a ] x 1575 Sqrt[a ] x > y + (------------ - --------------- - ---------------- - 8 10 12 8 a 2 a 4 a 2 6 3465 Sqrt[a ] x 4 > ----------------) y + 14 2 a 2 2 2 2 4 35 Sqrt[a ] 1575 Sqrt[a ] x 17325 Sqrt[a ] x > (----------- + ---------------- + ----------------- + 10 12 14 16 a 16 a 16 a 2 6 105105 Sqrt[a ] x 6 2 > ------------------) y ) z + 16 16 a 2 2 2 2 4 2 6 3 Sqrt[a ] 45 Sqrt[a ] x 105 Sqrt[a ] x 315 Sqrt[a ] x > (---------- + -------------- + --------------- + --------------- + 6 8 10 12 4 a 4 a 2 a 2 a 2 2 2 2 4 -15 Sqrt[a ] 105 Sqrt[a ] x 1575 Sqrt[a ] x > (------------ - --------------- - ---------------- - 8 10 12 8 a 2 a 4 a 2 6 3465 Sqrt[a ] x 2 > ----------------) y + 14 2 a 2 2 2 2 4 105 Sqrt[a ] 4725 Sqrt[a ] x 51975 Sqrt[a ] x > (------------ + ---------------- + ----------------- + 10 12 14 32 a 32 a 32 a 2 6 315315 Sqrt[a ] x 4 > ------------------) y + 16 32 a 2 2 2 2 4 -315 Sqrt[a ] 10395 Sqrt[a ] x 315315 Sqrt[a ] x > (------------- - ----------------- - ------------------ - 12 14 16 64 a 32 a 64 a 2 6 315315 Sqrt[a ] x 6 4 > ------------------) y ) z + 18 8 a 2 2 2 2 4 2 6 -5 Sqrt[a ] 35 Sqrt[a ] x 525 Sqrt[a ] x 1155 Sqrt[a ] x > (----------- - -------------- - --------------- - ---------------- + 8 10 12 14 8 a 2 a 4 a 2 a 2 2 2 2 4 35 Sqrt[a ] 1575 Sqrt[a ] x 17325 Sqrt[a ] x > (----------- + ---------------- + ----------------- + 10 12 14 16 a 16 a 16 a 2 6 105105 Sqrt[a ] x 2 > ------------------) y + 16 16 a 2 2 2 2 4 -315 Sqrt[a ] 10395 Sqrt[a ] x 315315 Sqrt[a ] x > (------------- - ----------------- - ------------------ - 12 14 16 64 a 32 a 64 a 2 6 315315 Sqrt[a ] x 4 > ------------------) y + 18 8 a 2 2 2 2 4 1155 Sqrt[a ] 105105 Sqrt[a ] x 525525 Sqrt[a ] x > (------------- + ------------------ + ------------------ + 14 16 18 128 a 128 a 32 a 2 6 5360355 Sqrt[a ] x 6 6 > -------------------) y ) z 20 32 a In[3]:= Assuming[a>0,Simplify[%]] 18 6 6 6 16 2 2 2 Out[3]= (256 a + 21441420 x y z + 128 a (2 x - y - z ) - 2 4 6 6 6 4 4 2 2 > 420420 a (-5 x y z + 12 x y z (y + z )) + 14 4 2 2 2 2 2 2 > 32 a (8 x - 24 x (y + z ) + 3 (y + z ) ) + 12 6 4 2 2 2 2 2 2 2 2 3 > 16 a (16 x - 120 x (y + z ) + 90 x (y + z ) - 5 (y + z ) ) - 10 6 2 2 4 2 2 2 2 2 2 3 > 28 a (128 x (y + z ) - 240 x (y + z ) + 80 x (y + z ) - 6 2 4 4 2 6 > 5 (2 y z + 3 y z + 2 y z )) + 8 4 4 2 2 6 2 2 2 4 2 2 3 > 210 a (-3 y z (y + z ) + 96 x (y + z ) - 80 x (y + z ) + 2 6 2 4 4 2 6 > 30 x (2 y z + 3 y z + 2 y z )) - 6 6 6 2 4 4 2 2 6 2 2 3 > 1155 a (-(y z ) + 36 x y z (y + z ) + 64 x (y + z ) - 4 6 2 4 4 2 6 > 60 x (2 y z + 3 y z + 2 y z )) + 4 2 6 6 4 4 4 2 2 > 105105 a (x y z - 6 x y z (y + z ) + 6 6 2 4 4 2 6 19 > 4 x (2 y z + 3 y z + 2 y z ))) / (128 a ) In[4]:= % // Expand 2 4 6 2 2 2 4 2 6 2 4 2 2 x 2 x 2 x y 6 x y 15 x y 28 x y 3 y Out[4]= - + ---- + ---- + ---- - -- - ------- - -------- - -------- + ---- + a 3 5 7 3 5 7 9 5 a a a a a a a 4 a 2 4 4 4 6 4 6 2 6 4 6 45 x y 105 x y 315 x y 5 y 35 x y 525 x y > -------- + --------- + --------- - ---- - -------- - --------- - 7 9 11 7 9 11 4 a 2 a 2 a 8 a 2 a 4 a 6 6 2 2 2 4 2 6 2 2 2 1155 x y z 6 x z 15 x z 28 x z 3 y z > ---------- - -- - ------- - -------- - -------- + ------- + 13 3 5 7 9 5 2 a a a a a 2 a 2 2 2 4 2 2 6 2 2 4 2 2 4 2 45 x y z 105 x y z 315 x y z 15 y z 105 x y z > ----------- + ------------ + ------------ - -------- - ------------ - 7 9 11 7 9 2 a a a 8 a 2 a 4 4 2 6 4 2 6 2 2 6 2 1575 x y z 3465 x y z 35 y z 1575 x y z > ------------- - ------------- + -------- + ------------- + 11 13 9 11 4 a 2 a 16 a 16 a 4 6 2 6 6 2 4 2 4 4 4 17325 x y z 105105 x y z 3 z 45 x z 105 x z > -------------- + --------------- + ---- + -------- + --------- + 13 15 5 7 9 16 a 16 a 4 a 4 a 2 a 6 4 2 4 2 2 4 4 2 4 6 2 4 315 x z 15 y z 105 x y z 1575 x y z 3465 x y z > --------- - -------- - ------------ - ------------- - ------------- + 11 7 9 11 13 2 a 8 a 2 a 4 a 2 a 4 4 2 4 4 4 4 4 6 4 4 105 y z 4725 x y z 51975 x y z 315315 x y z > --------- + ------------- + -------------- + --------------- - 9 11 13 15 32 a 32 a 32 a 32 a 6 4 2 6 4 4 6 4 6 6 4 6 315 y z 10395 x y z 315315 x y z 315315 x y z 5 z > --------- - -------------- - --------------- - --------------- - ---- - 11 13 15 17 7 64 a 32 a 64 a 8 a 8 a 2 6 4 6 6 6 2 6 2 2 6 35 x z 525 x z 1155 x z 35 y z 1575 x y z > -------- - --------- - ---------- + -------- + ------------- + 9 11 13 9 11 2 a 4 a 2 a 16 a 16 a 4 2 6 6 2 6 4 6 2 4 6 17325 x y z 105105 x y z 315 y z 10395 x y z > -------------- + --------------- - --------- - -------------- - 13 15 11 13 16 a 16 a 64 a 32 a 4 4 6 6 4 6 6 6 2 6 6 315315 x y z 315315 x y z 1155 y z 105105 x y z > --------------- - --------------- + ---------- + --------------- + 15 17 13 15 64 a 8 a 128 a 128 a 4 6 6 6 6 6 525525 x y z 5360355 x y z > --------------- + ---------------- 17 19 32 a 32 a In[5]:= % /. {x->k x,y->k y,z->k z} 2 2 4 4 6 6 2 2 4 2 2 6 4 2 2 2 k x 2 k x 2 k x k y 6 k x y 15 k x y Out[5]= - + ------- + ------- + ------- - ----- - ---------- - ----------- - a 3 5 7 3 5 7 a a a a a a 8 6 2 4 4 6 2 4 8 4 4 10 6 4 28 k x y 3 k y 45 k x y 105 k x y 315 k x y > ----------- + ------- + ----------- + ------------ + ------------- - 9 5 7 9 11 a 4 a 4 a 2 a 2 a 6 6 8 2 6 10 4 6 12 6 6 2 2 5 k y 35 k x y 525 k x y 1155 k x y k z > ------- - ----------- - ------------- - -------------- - ----- - 7 9 11 13 3 8 a 2 a 4 a 2 a a 4 2 2 6 4 2 8 6 2 4 2 2 6 2 2 2 6 k x z 15 k x z 28 k x z 3 k y z 45 k x y z > ---------- - ----------- - ----------- + ---------- + -------------- + 5 7 9 5 7 a a a 2 a 2 a 8 4 2 2 10 6 2 2 6 4 2 8 2 4 2 105 k x y z 315 k x y z 15 k y z 105 k x y z > --------------- + ---------------- - ----------- - --------------- - 9 11 7 9 a a 8 a 2 a 10 4 4 2 12 6 4 2 8 6 2 1575 k x y z 3465 k x y z 35 k y z > ----------------- - ----------------- + ----------- + 11 13 9 4 a 2 a 16 a 10 2 6 2 12 4 6 2 14 6 6 2 4 4 1575 k x y z 17325 k x y z 105105 k x y z 3 k z > ----------------- + ------------------ + ------------------- + ------- + 11 13 15 5 16 a 16 a 16 a 4 a 6 2 4 8 4 4 10 6 4 6 2 4 45 k x z 105 k x z 315 k x z 15 k y z > ----------- + ------------ + ------------- - ----------- - 7 9 11 7 4 a 2 a 2 a 8 a 8 2 2 4 10 4 2 4 12 6 2 4 8 4 4 105 k x y z 1575 k x y z 3465 k x y z 105 k y z > --------------- - ----------------- - ----------------- + ------------ + 9 11 13 9 2 a 4 a 2 a 32 a 10 2 4 4 12 4 4 4 14 6 4 4 4725 k x y z 51975 k x y z 315315 k x y z > ----------------- + ------------------ + ------------------- - 11 13 15 32 a 32 a 32 a 10 6 4 12 2 6 4 14 4 6 4 315 k y z 10395 k x y z 315315 k x y z > ------------- - ------------------ - ------------------- - 11 13 15 64 a 32 a 64 a 16 6 6 4 6 6 8 2 6 10 4 6 315315 k x y z 5 k z 35 k x z 525 k x z > ------------------- - ------- - ----------- - ------------- - 17 7 9 11 8 a 8 a 2 a 4 a 12 6 6 8 2 6 10 2 2 6 12 4 2 6 1155 k x z 35 k y z 1575 k x y z 17325 k x y z > -------------- + ----------- + ----------------- + ------------------ + 13 9 11 13 2 a 16 a 16 a 16 a 14 6 2 6 10 4 6 12 2 4 6 105105 k x y z 315 k y z 10395 k x y z > ------------------- - ------------- - ------------------ - 15 11 13 16 a 64 a 32 a 14 4 4 6 16 6 4 6 12 6 6 315315 k x y z 315315 k x y z 1155 k y z > ------------------- - ------------------- + -------------- + 15 17 13 64 a 8 a 128 a 14 2 6 6 16 4 6 6 18 6 6 6 105105 k x y z 525525 k x y z 5360355 k x y z > ------------------- + ------------------- + -------------------- 15 17 19 128 a 32 a 32 a In[6]:= % /. k^i_ /; i>6 -> 0 2 2 4 4 6 6 2 2 4 2 2 6 4 2 2 2 k x 2 k x 2 k x k y 6 k x y 15 k x y Out[6]= - + ------- + ------- + ------- - ----- - ---------- - ----------- + a 3 5 7 3 5 7 a a a a a a 4 4 6 2 4 6 6 2 2 4 2 2 6 4 2 3 k y 45 k x y 5 k y k z 6 k x z 15 k x z > ------- + ----------- - ------- - ----- - ---------- - ----------- + 5 7 7 3 5 7 4 a 4 a 8 a a a a 4 2 2 6 2 2 2 6 4 2 4 4 6 2 4 3 k y z 45 k x y z 15 k y z 3 k z 45 k x z > ---------- + -------------- - ----------- + ------- + ----------- - 5 7 7 5 7 2 a 2 a 8 a 4 a 4 a 6 2 4 6 6 15 k y z 5 k z > ----------- - ------- 7 7 8 a 8 a In[7]:= % /. k->1 2 4 6 2 2 2 4 2 4 2 4 2 2 x 2 x 2 x y 6 x y 15 x y 3 y 45 x y Out[7]= - + ---- + ---- + ---- - -- - ------- - -------- + ---- + -------- - a 3 5 7 3 5 7 5 7 a a a a a a 4 a 4 a 6 2 2 2 4 2 2 2 2 2 2 4 2 5 y z 6 x z 15 x z 3 y z 45 x y z 15 y z > ---- - -- - ------- - -------- + ------- + ----------- - -------- + 7 3 5 7 5 7 7 8 a a a a 2 a 2 a 8 a 4 2 4 2 4 6 3 z 45 x z 15 y z 5 z > ---- + -------- - -------- - ---- 5 7 7 7 4 a 4 a 8 a 8 a In[8]:= With[{r={x->y,y->z,z->x}},%+(%/.r)+(%/.r/.r)] 4 6 2 2 4 2 4 2 4 6 6 7 x 3 x 21 x y 45 x y 7 y 45 x y 3 y Out[8]= - + ---- + ---- - -------- - -------- + ---- - -------- + ---- - a 5 7 5 7 5 7 7 2 a 4 a 2 a 8 a 2 a 8 a 4 a 2 2 4 2 2 2 2 2 2 4 2 4 21 x z 45 x z 21 y z 135 x y z 45 y z 7 z > -------- - -------- - -------- + ------------ - -------- + ---- - 5 7 5 7 7 5 2 a 8 a 2 a 2 a 8 a 2 a 2 4 2 4 6 45 x z 45 y z 3 z > -------- - -------- + ---- 7 7 7 8 a 8 a 4 a
*1:無論,手計算ならば次数や対称性を考察して不要な項を初めから避けられるので,下に貼ったような膨大な式を書くことはない.